กลุ่มภาษามาลาโย-โพลีเนเซียกลาง มีผู้พูดในหมุ่เกาะซุนดาน้อยและหมู่เกาะโมลุกกะในทะเลบันดา ใกล้เคียงกับจังหวัดนูซาเต็งการาตะวันออก จังหวัดมาลูกู และประเทศอินโดนีเซียและประเทศติมอร์-เลสเต (ยกเว้นกลุ่มภาษาปาปัวของติมอร์และเกาะใกล้เคียง) โดยมีกลุ่มภาษาบิมาที่แพร่กระจายในแบลแถบจังหวัดนูซา เต็งการาตะวันตก และภาคตะวันออกของเกาะซุมบาวาและกลุมภาาาซุลาทางตะวันตกเฉียงใต้ของจังหวัดมาลูกูตอนเหนือ เกาะหลัของบริเวณนี้ได้แก่ เกาะซุมบาวาเกาะซุมบา เกาะฟลอเรส เกาะติมอร์ เกาะบูรู และเกาะเซรัม ภาษาที่สำคัญได้แก่ภาษามัวหาไรของเกาะหลอเรสตะวันตกและภาษาเคตที่เป็ฯภาษาประจำชาติของติมอร์เลสเต การจัดแบ่งกลุ่มภาษานีมหลักฐานอ่อนโดยเฉพาะข้อด้อยที่ไม่มีลักษณะร่วมของภาษาใน
เขชตภูมิศาสตร์เดียกัน นักภาษาศาสตร์บางคนจัดให้กลุ่มนี้เป็กลุ่มภาษามาลาโย-โพลีเนเซียกลาง-ตะวันออกทีต่างจากกลุ่มภาษามาลาดย-โพลีเนเซียตะวันออก ภาาาจำนวนมากทางตะวันออกของเกาะฟลอเรสและเกาะใกล้เคียงโดยเฉพาะเกาะซาวู มีศัพท์พื้นฐานที่ไม่อยุ่ในตระกุลออสโตรนีเซียนมาก และอาจจะต้องพิสูจน์ต่อไปว่าเป็นภาษาในตระกูลออสโตรนีเซียนแน่นอนหรือไม่
หมู่เกาะโมลุกกะ หรือหมู่เกาะมาลูกู เป็นหมู่เกาะในประเทศอินโดนีเซี และเป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มเกาะมลายู ตั้งอยู่บนแผ่นเปลื่อกโลกออสเตรเลียทางด้านตะวันออกของเกาะซูลาเวซี(เซเลบีส) ทางด้านตะวันตกของเกาะนิวกินี และทางเหนือของติมอร์ ในอดีตนั้น ชาวจีนและชาวยุโรปเรียกเกาะนี้ว่า หมู่เกาะเครื่องเทศ พื้นที่ส่วนใหญ่ของเกาะเป็นภูเขา บางส่นยังเป็นภูเขาไฟที่ยังคุกกรุ่นอยู่ และมีสภาพภูมิอากาศที่ชื้น พืชพรรณอุดมสมบูรณ์ แม้จะอยู่บนเกาะที่เล็ก แคบ และล้อมรอบด้วยทะเล อาทิ ป่าฝน สาคูข้าว และเครื่องเทศต่างๆ (เช่น ลูกจันทน์เทศ กานพลู และดอกจันทน์เทศ) ถึงแม้ว่าชาวเมลานีเซียนจะเป็นประชากรส่วนใหญ่แต่เดมโดยเฉพาะบนเกาะบันดาแต่ก็ถูกสังหารในช่วงศตวรรษที่17 การอพยพเข้ามาของชาวมลายูในช่วงต้นของศตวรรษที่ 20 ในช่วงที่ชาวดัตช์ปกครองอยู่ และต่อเนื่องมาจนถึงยุคที่เป็นประเทศอินโดนีเซียแล้ว ในทางการเมือง หมู่เกาะโมลุกะเป็นจังหวัดหนึ่งในอินโดนีเซียตั้งแต่ปี พ.ศ. 2493 มาลูกูเหนือและฮัลมเฮราลางถูกแยกออกเป็นอีกจังหวัดหนึ่ง ดังนั้น หมู่เกาะนี้จึงถูกแบ่งออกเป็น จังหวัด คือ มาลูกู และมาลูกูเหนือ ระหว่างปี 2542 ถึง 2545 เป็นช่วงที่เกิดความชัดแย้เงระหว่างชาวมุสลิมกับชาวคริสต์ แต่ก็เพิ่งกลับมาสงบสุขเมื่อไม่กีปีที่ผ่านมา
หลักฐานทางโบราณคดียุคแรกของโมลุกกะเกียวกับการครอบครองอินแดนของมนุษย์เก่าแก่ราว 32,000 ปี แต่หลักฐานเกี่ยวกับการตั้งรกรากที่เก่าแก่ว่าในออสเตรเลียบ่งชี้ว่ามาลูกูมีผู้มาเยือนก่อนหน้านั้น หลักฐานของควมสัมพันธ์ทางการค้าระยะไกลที่เพิ่มขึ้น และการครอบครองเกาะต่างๆ ที่มากครั้งขึ้นน้้นเริ่มต้นขึ้นเมื่อประมาณหมื่นถึงหมื่นห้าพันปีหลังจากนั้น ลูกปัดหินออนิกซื และข้อปล้องที่ทำด้วยเงินซึ่งใช้แทนเงินตรา ในแถบอินเดียราว 200 ปีก่อนคริสตกาลถูกขุดพบนบางเกะนอกจากนี้ ภาษาท้องถ่ินที่รากของคำมาจากภาษามลายูในคำว่าแปลว่า "แร่เงิน" ขัดแย้งกับคำที่ใช้นสังคมชาวเมลานีเซียนซึ่งมีที่มาจากภาษาจีน การต้าท้องถ่ินกับจีจึงน่าจะเกิดขึ้นในช่วงคริสตวรรษที่ 5-6
โมลุกะเป็นสังคมที่เกิดจากหลากเชื่อช้าติ และภาษา ที่ซึ่งพ่อค้าเครื่องเทศจากหลายภูมิภาคเข้ามาอาศัยตั้งรกราก รวมทั้งพ่อค้าชาวอาหรับและจีนที่ม่เยือนและใช้ชีวิตในอินแดนแถบนี้
จังหวัดมาลูกู เป็นจังหวัดของประเทศอินโดนีเซีย โดยประกอบไปด้วยพื้นที่ภาคกลางและภาคใต้ของหมู่เกาะโมลุุกกะ เมืองหลักของจังหวัดมาลูกูคืออัมบน บนเกาะอัมบนขนาดเล็ก จังหวัดที่ประชากร หนึ่งล้านห้าแสนคน ในปี 2010
ทะเลบันดา ตำแหน่งขอททะเลบัน ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ทะเลบันดา ตั้งอยุ่ทางใต้อขงหมู่เกาะโมลุุกกะ ประเทศอินโดนีเซีย วัดจากทิศตะวันตกมาทิศตะวันออก กว้างประมาณ 1,000 กิโลเมตร จากเหนือจรดใต้ยาวประมาณ 500 กิโลเมตร บันดา หมวดหมู่ทะเลในประเทศอินโดนีเซีย
หมู่เกาะบันดาเป็นกลุ่มเกาะภูเขาไฟสิบเกาะเล็กในทะเลบันดาที่ตั้องอยุ่ 140 กิโลเมตรทางตอนใต้ของเกาะเซอรัมและราว 2000 กิโลเมตรทางของเกาะชวา และเป็นส่วนหนึ่งของหมู่เกาะโมลุกกะของออินโดนีเซียเมืองหลักและศูนย์บริหารของหมู่เกาะอยู่ที่บันดาไนราที่ตั้งอยู่บนเกาะชื่อเดียวกัน หมู่เกาะบันดาผุดขึ้นจากมหาสมุทรที่ลึคกราว 4-6 กิโลเมตรและมีเหนื้อที่ราว 180 ตารางกิโลเมตรมีประชากรทั้งสิ้นราว 15,000 คนบันดาเป็นแหล่งผลิต ผลิตผลจากต้นจันทน์เทศแหล่งเดียวในโลกมาจนกระทั่งกลางคริสตวรรษที่ 19 นอกจะมีชื่อเสียงในการเป็นแหล่งผลิตเครื่องเทศแล้วยังเป็นที่นิยมของนักดำน้ำและนักดำน้ำลึกด้วย
ซุมบาวา เป็นเกาะในประเทศอินโดนีเซียตั้งอยู่ในหมู่เกาะเลสเซอร์ซุนดาทางตะวันออกของเกาะลอมบอกและตะวันตกของเกาะฟลอเรส เกาะซุมบาวามีพื้นที่ 5,400ตารางกิโลเมตร (เป็น 3 เท่าของเกาะลอมบอก) มีประชากรรวม 1.33 ล้านคน เกาะเต็มไปด้วยภูเขา ยอดสูงสุดเป็นภูเขาไฟชื่อกุหนึงตัมโบรา อยุ่ที่ปลายสุดของคาบสมุทรทางตอนเหนือ มีดินอุดมสมบูรณ์สามารถปลูกพืชเมืองร้อนได้ดีหลายชนิด
เดิมเกาะนี้เป็นเมืองประเทศราชของอาณาจักรมัชปาหิต ต่อมา แตกออกเป็นรัฐขนาดเล็หลายแห่ง เร่ิมติดต่อกับฮอลันด ในคริสต์สตวรรษที่ 17 เมื่อ ค.ศ. 1815 ภูเขาไฟกุหลังตัมโบราเกิดปะทุอยางรุนแรงทำให้ประชาชนเสียชีิวตและไร้ที่อยุ่อาศัยหลายหมื่นคน จึงมีการอพยพผู้คนจากเกาะใหช้เคียงเข้ามาอยุ่อาศัยแทน ในตอนต้นคริสตศตวรรษที่ 20 ฮอลันดาได้เข้ามาปกครอง ถูกญี่ปุ่นเข้ายึดครองระหว่างสงครามดลกครั้งที่ 2 และเป็นส่วนหนึ่งของประเทศอินโดนีเซียเมื่อได้รับเอกราชในค.ศ. 1950
ประเทศอินโดนีเซีย หรือชื่อทางการคือ สาธารณรัฐอินโดนีเซีย เป็นหมู่เกาะที่ใหญ่ที่สุดในโลก ตั้งอยุ่ระหว่างคาบสมุทรอินโดนีจีนกับทวีปออสเตรเลีย และระหว่างมหาสมุทรออินเดียกับมหาสุมทรแปซิฟิก มีพรมแดนติดกับประทศมาเลเว๊ยบนเกาะบอร์เนียวหรือกาลีมันตัน ประเทศปาปัวนิวกินิบนเกาะนิวกินีหรืออีเรียน และประเทศติมอร์-เลสเตบนเกาะติมอร์
ภาษาเตตุม |
แต่เดิมประเทศติมอร์-เลสเตถูกปกครองโดยประเทศอินโดนีเซีย ซึ่งได้ยึดครองติมอร์ตะวันออกเป็นจังหวัดหนึ่งของประเทศเมื่อปี พ.ศ. 2518 และในปี พ.ศ. 2542 ติมอร์ตะวันออกได้แยกตัวเป็นอิสระ และได้รับเอกราชอย่างเต็มตัวเมื่อวันที่ 20 พ.ค. พ.ศ. 2545 เมื่อประเทศติมอร์ตะวันออกเข้าร่วมองค์การสหประชาชาติ ในปีเดียวกัน ก็ได้ตกลงว่าจะเรียวกประเทศอย่างทางการว่า "ติมอร์-เลสเต" ซึ่งเป็นชื่อในภาษาโปรตุเกส
เกาุะติมอร์ เป็นเกาะที่อยุ่ใต้สุดของภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ตั้งอยุ่ทางตอนเหนือของทะเลติมอร์พื้นที่บนเกาะแบ่งได้เป็นสองส่วน ได้แก่ติมอร์เลสเตร์ซึ่งเป็นรัฐอิสระและติมอร์ตะวันตก ซึ่งเป็นพื้นี่ส่วนหนึ่งของจังหวัดนูซาเต็งการาตะวันออก
เกาะติมอร์มีพื้นที่ สามหมื่นกว่าตารางกิโลเมตรชื่อของเกาะมาจากคำว่าตีมูร์ ในภาษามลายู ซึ่งแปลว่า ตะวันออก เพราะเกาะติมอร์ตั้งอยู่ทางตะวันออกสุดของหมู่เกาะซุนดาใหญ่
ภาษากัมเบอรา หรือภาษาซุมบา ภาษาซุมบาตะวันออก ภาษาฮุมบา ภาษาฮีลู ฮุมบา เป็นภาษากลุ่มมาลาโย-โพลีเนเซีย ใช้พูดในหมู่เกาะซุนดาน้อย ประเทศอินโดนีเซีย
ภาษาเตตุม เป็นภาษาประจำชาติของประเทศติมอร์-เลสเต เป็นภาษากลุ่มออสโตรนีเซียน ที่มีคำจำนวนมากมาจากภาษาโปรตุเกส รวมถึงภาษามาเลย์และภาษาอินโดนีเซีย
- th.wikipedia.org/wiki/กลุ่มภาษามาลาโย-โพลีเนเซีย
-http://th.unionpedia.org ค้นหา "กลุ่มภาษามาลาโย-โพลีนีเซียศูนย์กลาง